Zacznę od prostej definicji: klejeniem nazywamy łączenie dwu lub więcej elementów ze sobą przy pomocy kleju, który po nałożeniu na powierzchnie tych elementów, przechodzi przemianę zwaną polimeryzacją albo wiązaniem lub utwardzaniem. Niektórzy używają tu też określenia „wysychanie” (jest ono prawidłowe o ile z kleju podczas wiązania coś odparowuje i spoina pozostaje sucha). Klej jako łącznik pomiędzy powierzchniami różnych elementów tworzy spoinę, czyli warstwę, która je spaja. Spoina może być bardzo cienka, średnia lub gruba w zależności od rodzaju kleju.
Obecna technika jest tak mocno już rozwinięta, że wiele sposobów łączenia części w produkcji opartych jest na klejeniu. Ta metoda łączenia jest równie powszechna w naprawach i konserwacji oraz pracach budowlanych.
Wybór środków służących klejeniu jest tak duży, że często problemem jest wybrać ten właściwy, którego potrzebujemy. Spróbujmy zatem usystematyzować jakoś to zagadnienie.
Kleje i inne środki łączące np. klejąco-uszczelniające można klasyfikować na różne sposoby:
- według ilości składników: jedno, dwu a nawet trzyskładnikowe
- według sposobu utwardzania: odparowujące (wodne lub rozpuszczalnikowe), reagujące z wilgocią (cyjanoakrylowe, PU, MS-Polimery, silikony), polimeryzujące po wymieszaniu składników (epoksydy, PU, MS-Polimery, silikony, reagujące z promieniami UV, polimeryzujące po odcięciu powietrza (tlenu) w obecności jonów metali (anaerobowe), polimeryzujące w wysokich temperaturach (jednoskładnikowe epoksydy, nowolaki oraz – w jakimś rozumieniu – hotmelt’y)
- według konsystencji: płynne (zalewy), średnie oraz zagęszczone (pasty)
- według odporności: na temperaturę, na kontakt z wodą lub chemikaliami, na promienie UV i zmienność klimatyczną, na ścieranie i kawitację, na obciążenia mechaniczne, w tym wibracje
- według wyglądu: przezroczyste, napełniane i barwione
- według przeznaczenia: do metali, szkła, betonu, cegły, kamienia, tworzyw, gumy, skóry, korka, drewna, kartonu, tkanin i innych.
Zapewne są stosowane jeszcze jakieś inne kryteria podziału ale nie sposób pisać tu o wszystkim.
Czy klejenie jest trudne? – Nie ale trzeba trochę o tym wiedzieć zanim się zacznie.
Po pierwsze trzeba ustalić czy budowanie spoiny klejowej w naszym projekcie ma w ogóle rację bytu, bo np. skrajnie wysokie temperatury albo obecność agresywnych mediów zniszczą każdą spoinę klejową. Trzeba również przeliczyć przewidywalne obciążenia mechaniczne, zarówno te statyczne jak i dynamiczne. Trzeba też ustalić, czy wielkość spoiny (dokładnie jej pole powierzchni) wespół z jej wytrzymałością podołają obciążeniom.
Jeśli spoina jest rozwiązaniem (co stwierdziliśmy) to należy właściwie ją przygotować i zbudować. Jest kilka podstawowych zasad, których musimy tu przestrzegać:
- Powierzchnie przeznaczone do klejenia muszą być bezwzględnie czyste i suche. Najważniejsze jest usunięcie tłuszczu, bo to jest największy przeciwnik dobrego przylegania kleju do podłoża. Tłuszcz i inne zabrudzenia usuwamy chemicznie za pomocą odpowiednich rozpuszczalników (aceton, MEK, alkohole, detergenty). W razie potrzeby należy przed odtłuszczaniem usunąć również resztki starych klejów, uszczelek , farb i innych zanieczyszczeń. Uwaga: niektóre rozpuszczalniki mogą uszkadzać powierzchnie klejone np. tworzywa. Niezbędne jest sprawdzenie i wybór właściwego środka.
- Ustalamy jaki spoina ma kształt, czy trzeba ją wzmocnić (uzbroić siatką lub metalowymi łącznikami), czy klej da się łatwo nałożyć, czy nie wypłynie ze złącza, czy zdążymy złącze zmontować i ustalić względem siebie klejone elementy, czy trzeba je podczas wiązania kleju unieruchomić i jak, czy mamy pod ręką odpowiednie narzędzia. To wszystko musimy rozstrzygnąć i przygotować przed klejeniem.
- Warto się również zabezpieczyć przed nagłymi przypadkami: mieć odpowiednie miejsce do klejenia, odzież i okulary ochronne, wentylowanie stanowiska pracy (jeśli potrzebne) oraz odpowiednią temperaturę i wilgotność powietrza na stanowisku pracy (szczególnie ważne przy klejach wchłaniających wilgoć).
- W przypadkach napraw, głównie tych awaryjnych, należy dobrze rozważyć jaką metodę klejenia wybrać. Wybierać często musimy pomiędzy czymś optymalnym a możliwym do wykonania.
Zamiast działać pochopnie (dotyczy to nie tylko nowicjuszy) warto się skonsultować, zawsze spróbujemy pomóc.
To tyle na dziś, zapraszam do dyskusji.